Đọc truyện Tạc Thiên – Chương 2

Tỉnh lại, nghe được cả tiếng chim hót.

Ai ai cũng nói Hồng Kông là thành phố xi măng cốt thép, chim chóc, hoa hoét, côn trùng hay cá đều đã biến mất hết.

Nhưng biệt thự Vinh gia nằm bên lưng chừng núi, phong cảnh thanh vắng lại tuyệt đẹp, có cả người giúp việc chuyên nghiệp lẫn người làm vườn chăm nom, thiết nghĩ nghe được tiếng chim cũng không có gì là lạ.

Nhân sinh trăm vẻ, kỳ thật tiền là quan trọng nhất rồi, ngay cả có nghe thấy tiếng chim hót hay không cũng liên quan đến tiền tài.

Không biết vì cái gì, sáng nay chỉ nghe có vài tiếng chim hót thôi, liền nhớ đến nhiều thứ chán ngán như vậy.

Tôi lắc lắc đầu ngán ngẩm, đứng dậy khỏi giường.

Chọn ra một bộ Tây trang màu trắng từ tủ quần áo, cố ý để cho Dữ Tương đang chờ bên bàn ăn phải sửng sốt tôi thật đẹp.

Tưởng tượng đến dáng vẻ anh nhìn thấy tôi, ngại ngùng lại nhẫn nại, tôi đứng trước gương bật cười.

Người trong gương dáng cao dong dỏng, mặt mũi đẹp đẽ xuất sắc, từ đầu đến chân không chỗ nào giấu giếm nổi khí phái của một công tử thế gia văn nhã.

Vinh Dữ Tương, anh thật phúc mà, ngay cả em cũng bắt đầu hâm mộ anh.

Tự sướng chán chê xong, bèn đi xuống lầu.

Những thế gia giàu có Hồng Kông tựa hồ đều có gia quy nghiêm ngặt, thói quen sinh hoạt cũng thành guồng hết. Cha con nhà Vinh quả nhiên đã tập hợp đủ bên cạnh bàn ăn.

“Bác Vinh, chào buổi sáng ạ.” Tôi cao giọng chào hỏi bác Vinh, ánh mắt lại nhắm thẳng sang Dữ Tương, cố ý nhấn nhá ở cầu thang một lát, để cho anh thấy được rõ ràng cách ăn mặc chăm chút ngày hôm nay của tôi.

Ba người đồng thời ngẩng đầu, ánh mắt tập trung về chỗ tôi hết.

“Sinh Sinh, hôm nay diện vậy, không phải hẹn bạn gái đấy chớ?” Mở miệng sớm nhất chính là Vinh Dữ Đình. Cái vẻ hắn nhìn tôi cứ như đang ngắm nhìn bảo vật hiếm có của thế giới, đáng tiếc lại chỉ ném cho tôi cảm giác lông lá rụng rời hết cả.

Chỉ có Dữ Tương tao nhã hòa ái như thế, gật đầu bảo, “Lại đây ăn cái gì đi. Cậu ở nước ngoài nên thành thói quen thật ra không hề tốt. Bữa sáng nên ăn đúng giờ.”

Chẳng thấy anh phản ứng há to mồm hay lúng túng nào cả, không khỏi chùng xuống thất vọng, nụ cười trên mặt cũng bay biến, đi tới kéo ghế ra ngồi.

“Sinh Sinh, ba cháu tối qua gọi cho bác, nói hy vọng bác sắp xếp cho cháu một chức vị, để cháu thực tập một thời gian, làm quen với các hoạt động kinh doanh buôn bán. Bác nghĩ, cháu còn trẻ, tạm thời làm giống Dữ Tương, Dữ Đình, xử lý nghiệp vụ đối ngoại, ý cháu được không?”

Ông già quả nhiên hành động tốc độ, nhanh như vậy đã mở xong cửa vàng cho tôi.

Tôi khiêm tốn đáp, “Bác Vinh, cháu vốn không hiểu gì cả. Vinh thị dù sao cũng là công ty lớn, sao có thể để cháu lung tung đi vào cho được? Thế này đi, để cháu đi theo anh Dữ Tương trước đã, làm trợ lý cho anh ấy, học được bao nhiêu hay bấy nhiêu.”

Bác Vinh nể mặt cho tôi một chức vị, trong lòng lại đau đầu phải nhét một kẻ lơ ngơ được nhờ vả rồi vào làm.

Nên nghe tôi nói vậy, lúc này yên lòng, ngoài miệng lại bảo, “Hầy, Dữ Tương sao có thể so được với cháu.” Khoe khoang hai câu với tôi xong, vội vàng vòng vo chuyển đề tài, tránh cho tôi đổi ý.

Dữ Tương quay qua liếc mắt sang tôi một cái, tựa hồ muốn nói em lại quậy rồi.

Tôi liền lanh lẹ giả bộ đứng đắn, ngó lom lom vào đồ ăn sáng.

Vốn được đồng ý danh chính ngôn thuận đi theo Dữ Tương, bữa sáng này hẳn phải ăn ngon lắm mới đúng.

Buồn một nỗi là tôi chọn sai vị trí, ngồi thẳng mặt với Vinh Dữ Đình. Trong suốt bữa ăn, hắn liên tục ngẩng đầu nhìn chằm chằm tôi, cặp mắt kín đáo lóe sáng, lại hại tôi mấy lần liền suýt đổ cả sữa đậu nành vào bát cháo trắng.

Kẻ này chẳng phải tốt đẹp gì cho cam đâu.

Ăn xong bữa sáng, mọi người đều đến công ty, tôi dĩ nhiên là ngồi vào xe Dữ Tương.

Vừa lên xe, Dữ Tương chưa vội nổ máy đi ngay, mà nhoài qua bên tôi mỉm cười, “Hôm nay em đẹp thật, tí thì anh ngã luôn ra khỏi ghế.”

Nghe anh xu nịnh một câu, liền quên béng luôn chút ít không thoải mái nho nhỏ lúc sáng.

Tôi hừ một tiếng, mím môi cười cười.

“Sinh Sinh, anh muốn hôn em.”

“Vậy anh còn chờ gì mà không hôn?”

Thế mà anh lại thành thật hỏi, “Em có cho không?”

Vì sao lại để tôi chạm phải khắc tinh bậc này cơ chứ?

Tôi than thở một tiếng, cả giận nạt, “Không cho!” Đoạn quay ngoắt mặt sang một hướng khác.

Anh im lặng khổ sở sau đó một lúc lâu, dường như không nghĩ ra được lý do tôi phát giận. Thế là đẩy đẩy gọng kính trên sống mũi, khởi động ôtô.

Tức giận chờ xe trờ vào trong hầm đỗ xe của Vinh thị, gạt tay Dữ Tương ra vùng vằng đi vào thang máy.

Dọc cả đường anh chỉ cẩn thận đi theo, chỉ sợ tôi nhất thời cáu bẳn, không để ý gì mà đâm sầm vào cửa thang máy mất.

Hai người đứng trong thang máy trống không, tôi trừng mắt càng nhìn anh lại càng giận.

Không hiểu duyên cớ gì một chuyện bé xíu vậy thôi mà thành ra phát hỏa, nhưng nếu sau này anh vẫn cứ tẻ ngắt như thế, thật thà chẳng khác nào con trâu, cổ hủ như cụ kỵ tổ tiên của tôi ấy, thì sau này tôi đi theo anh biết sống thế nào giờ?

Trời ạ, sao lại nghĩ đến cái chữ “sống” buồn cười này cơ chứ?

Cửa thang máy vừa mở, tôi nổi giận đùng đùng bước ra.

Vừa mới rẽ phải, bóng một vật thể cao lớn đập ngay vào mắt.

“Coi chừng!”

“A…”

Phanh chân không kịp, bị đâm cho cái trán đau quá.

Chết giẫm! Tôi không có đập vào cửa thang máy, mà lại đập vào cái tủ đựng giấy tờ đang trên đường vận chuyển cơ.

Cái tủ chết cha chết mẹ này định chuyển đi đâu thế hở?

“Sinh Sinh, em có sao không? Cần gọi bác sĩ không?” Dữ Tương vọt ngay ra trước mặt tôi, xem xét cái trán của tôi.

Nhân viên đang khuân vác cái tủ sợ tới mức ăn nói cà lăm, “Rất xin lỗi, rất xin lỗi, là tôi không cẩn thận.”

Đến lúc làm được cả buổi rồi, mới hay hóa ra cái tủ này là dành cho trợ lý mới tôi đây.

Chỉ có thể cười khổ.

Đứng lên phụng phịu một lần nữa, vẫn một mực ngó lơ Dữ Tương, để anh đành phải lút cút đi đằng sau mình.

Lúc vào trong phòng làm việc, anh giữ chặt cổ tay tôi.

“Sinh Sinh…” Vừa khổ não lại vừa bất đắc dĩ gọi tên tôi, “Tột cùng em tức giận chuyện gì?”

Tôi chả muốn nói.

Tức giận vô duyên vô cớ, ngay cả bản thân tôi cũng tự biết là chẳng nói được.

Cho nên tôi nghiêm mặt.

Khuôn mặt dịu dàng của anh giờ phút này lộ vẻ lo lắng, thở dài quay lưng đi.

Nhất thời không nhìn được mặt anh, trong lòng tôi chợt lạnh, đang định giận dữ lôi kéo sự chú ý của anh.

Thì bỗng nhiên anh xoay người lại, một tay gắt gao ôm lấy tôi.

Tôi thế mới biết khí lực của anh nhiều cỡ nào.

Đầy cõi lòng, đầy thần trí, đều là phủ ngập hương vị của anh.

Khoảnh khắc bị anh hôn, rõ ràng phát hiện người này không có ngây thơ như tôi nghĩ.

Nếu có thể hôn thiếu gia Sinh Sinh tôi đây đến hô hấp cũng không thông thuận được, chắc chí ít cũng phải có không ít tình nhân đâu nhỉ?

Còn chưa kịp ghen, tôi đã bị rơi xuống vực sâu của Dữ Tương rồi.

Khi nụ hôn kết thúc, thư ký của Dữ Tương vừa vặn xuất hiện.

Ôm theo cả chồng văn kiện cao ngất ngưởng, làm tôi liên tưởng tới đống sách tham khảo cao cao lúc bọn tôi phải chuẩn bị đề cương để làm luận văn.

Dữ Tương ngồi xuống, rút một tờ xem, rồi nói với bà thư ký, “Khiết Nhi, cậu Hoàng từ hôm nay là trợ lý đặc biệt của tôi, chị đi chuẩn bị cho cậu ấy mấy đồ dùng làm việc cần thiết nhé.”

Thư ký tuy rằng tên gọi “Khiết Nhi” đấy, nhưng đã là một người đẹp hết thời rồi [1]. Ngay cả một điểm của Từ nương[2], chị ta cũng chẳng bằng nổi, chút ít hấp dẫn cũng chẳng có, vừa thấy đã biết là kiểu người cả đời cắm cúi làm việc mà không được thăng chức, có lẽ là gu hợp nhất của con bò già như Dữ Tương.

Khiết Nhi đáp một tiếng, hướng tôi lễ phép cúi đầu.

Dữ Tương còn bảo, “Khiết Nhi, cậu Hoàng tuy trên danh nghĩa là trợ lý của tôi, nhưng cậu ấy là thế giao của Vinh gia, chỉ tạm thời ở đây học hỏi, chị nhớ báo cho nhân viên cấp dưới đối xử lễ độ với cậu ấy.”

Tôi trông đến nét mặt nghiêm trang của anh, lòng lại ngọt lịm, không khỏi bắn về phía anh một ánh nhìn mê hoặc.

Người này ah~ tưởng tôi cũng hiền lành như anh ấy, chỉ sợ tôi bị ức hiếp.

Nói làm trợ lý, cũng không thể không làm gì cho được.

Tôi liền ngả vào ghế sofa, cẩn thận xem một lượt công văn Dữ Tương đã phê chuẩn.

Văn kiện nhiều như vậy, anh lại phê rất mau, thường thường còn ghi thêm chỉ thị trên đó nữa. Tôi cứ ngỡ làm việc khẩn trương như vậy ắt phải có sai sót, nên ngồi kiểm tra cho anh.

Dè đâu là càng xem càng thêm bội phục, cư nhiên không tìm ra một chỗ bị nhầm lẫn nào.

Đôi khi gặp phải những chỉ thị anh phê mà không rõ, anh còn dừng lại giảng giải cho tôi, từ địa hình công trường, cấu tạo và tính chất của kết cấu đất đai, đến cả mối quan hệ trong quản lý cấp cao của Chính phủ, vì sao phải áp dụng sách lược như vậy, cẩn thận tỉ mỉ rành mạch.

“Hồi trước Vinh thị có làm một tòa công trình hành chính cỡ lớn, vì sao lại chọn tường sần?”

“Năm đó vấn đề này anh đã tham khảo rất nhiều chuyên gia, tường trơn tuy được ưa chuộng hơn, nhưng tường ngoài của công trình kiến trúc phải hợp với điều kiện kết cấu, hình thái lẫn thích ứng kiến trúc, soạn ra rất nhiều phương án rồi, cuối cùng mới chọn tường sần.” Dữ Tương cũng không ngẩng lên, nói đáp án cho tôi biết.

Tôi không yên lòng mà gật, “À…”

Năm đó Vinh thị nhờ thiết kế tòa nhà quy mô lớn này mà giành được giải thưởng lớn về kiến trúc, trở thành công nghiệp kiến trúc đứng đầu Hồng Kông, lên TV nhận thưởng cũng là Dữ Đình.

Thật không công bằng.

Thành tựu ngày hôm nay Vinh thị có được, rốt cuộc có bao nhiêu phần là dựa vào Dữ Tương kiếm ra?

Tôi nhìn người này bị hãm trong đống công văn vây quanh như đang chiến đấu hăng hái, không khỏi có điểm đau lòng. Bèn đứng dậy đi đến bên cạnh anh.

Biết thừa ánh sáng lẫn độ ấm văn phòng là vừa đủ, không thể chảy mồ hôi, mà vẫn đưa tay rờ rờ trán anh ấy.

Thanh nhã lại hiếu thuận, đối với khuôn mặt đẹp trai ấy, tôi càng ngắm càng yêu.

Anh thả bút, bất chợt nắm gọn tay tôi vào trong lòng bàn tay mình, khẽ hỏi, “Gì vậy? Trông em có vẻ bị mất hứng?”

Tôi nhạt cười, thuận thế ngồi lên trên đùi anh.

“Đừng như thế, Khiết Nhi có thể vào bất cứ lúc nào.”

“Anh đó…” Tôi chủ động hôn anh, trong lòng thầm nghĩ cách giúp anh đối phó với Dữ Đình, đoạt lấy Vinh thị.

Ai vì Vinh thị mà đổ mồ hôi. Ai mới xứng đáng có được Vinh thị.

Vì thế, nghiêm túc trở lại, đem tất cả tinh lực, trợ giúp Dữ Tương lần này.

Dù có được chiều quá hóa hư, tôi cũng xuất thân từ đại thương gia mà ra, giờ toàn lực xuất ra, lập tức trong vài lần hội nghị của Vinh thị giúp Dữ Tương liên tục lập được công.

Kỳ thật anh vốn đã sớm lập công lao rồi, chỉ là trước giờ cứ để kẻ khác ẵm công mãi thôi.

Tôi sẽ không như thế, giành công lao là sở trường của tôi, thậm chí ngay cả Vinh Dữ Đình cũng không phải đối thủ.

Dữ Tương hỏi, “Sinh Sinh, em như vậy là không nên, hại Dữ Đình xuống đài không được, sao phải tranh với nó làm gì?”

Tôi trợn trừng mắt, bất mãn cực độ với cái thói không chịu tiến thủ của anh ấy, “Vinh Dữ Tương, mọi thứ của anh đều tốt, chỉ có điều quá lương thiện. Ở chốn thương trường, đừng nói anh em, cả cha con vợ chồng cũng không được phép lung lay vì tình cảm, anh phải mau mau học được điều đó đi, nếu không sau này muốn đứng vững cũng chẳng nổi.” Tiếp theo là giáo huấn anh một tràng lý luận người không vì mình, trời tru đất diệt[3].

Thậm chí còn liệt kê cả một lượng lớn ví dụ những kẻ tàn nhẫn thật sự bên cạnh, ngoan độc đến độ cực kỳ gian trá, cực kỳ thâm hiểm.

Dữ Tương cười lắc đầu, “Sinh Sinh, em có thể nói không ngừng suốt cả một tiếng, không thấy khát nước à? Lần họp sau, báo cáo của anh nhờ em đứng lên trình bày thì tốt quá.”

Tôi mém như tức giận đến té xỉu.

Trời đất chứng giám, Hoàng Sinh tôi cả đời chưa bao giờ từng vì một ai đó như vậy.

Đối với Dữ Tương, thực sợ là nghiệt đời trước còn thiếu nợ gì.

Liên tiếp vài lần khiến cho Vinh Dữ Đình không được đoạt công như nguyện, lại bắt Dữ Tương lộ mặt với ngoại giới.

Thậm chí các bên môi giới còn đưa tin —— “Kỳ tích của đại công tử Vinh thị trong thương giới, quyền thừa kế Vinh thị lại có thêm vấn đề mới để thảo luận” đăng ngay đầu đề dãy báo kinh tế.

Khi Dữ Tương tham dự tiệc rượu giới thượng lưu, cũng có không ít người tiến lên bắt chuyện.

Không ngại trở mặt với Vinh Dữ Đình, nâng Dữ Tương lên, cũng coi như đã có hồi đáp.

Vinh Dữ Đình đối với thái độ của tôi càng ngày càng hậm hực, nhìn thấy tôi liền hận không thể xé tôi thành bụi tro, nhất thời lại nổi lên cả mười phần *** ý.

Lúc ăn cơm với hắn cứ như đang ngồi trên đống lửa. Thế là tôi bèn buộc Dữ Tương phải thường xuyên đi sớm về trễ, tận lực không phải ăn cơm ở Vinh gia.

Chuyện với Dữ Tương vẫn rất ngọt ngào, anh còn hay im hơi lặng tiếng nửa đêm lại đến ngồi ở đầu giường trông tôi, có đôi khi tôi tỉnh thì cùng anh hôn nhau, tán chuyện phiếm, có đôi khi không tỉnh, liền cứ thế mà trôi qua đi.

Một hôm tỉnh lại, yết hầu tắc nghẹn, đầu cũng ong ong đau.

Dữ Tương qua gọi tôi dậy, bắt gặp tôi bứt rứt nhích tới nhích lui trên giường… vội tới gần hỏi, “Sao thế? Sinh Sinh, ốm à?”

“Khó chịu quá…” Tôi cố ý thều thào.

“Đừng sợ, anh gọi điện mời bác sĩ đến ngay đây.”

Đang trong bụng cười sung sướng, chợt nhớ ra việc quan trọng, “Hôm nay phải ký hợp đồng với công ty Rita Anh quốc cơ mà, anh còn không mau đi đi.”

“Em bị ốm, sao anh có thể bỏ mặc em được?”

Trời ơi, cái anh này sao mà ủy mị thế.

Giờ cũng chẳng phải phim văn nghệ nhiều tập gì, chắc là do tôi tối đến lại đá văng chăn đi bị điều hòa làm cảm, còn gì nữa đâu mà.

Hợp đồng này đã tổn hao anh vô số tâm huyết, có thể mang lại lợi ích khả quan cho Vinh thị trong năm năm tới, sao lại có thể không đi cho được?

Nếu nhượng lại cơ hội này cho Vinh Dữ Đình, trên hợp đồng ký tên hắn, mồm hắn lại chẳng sướng quá mà cười ngoác cả ra ấy chứ?

“Đi nhanh nhanh! Ngàn vạn lần đừng để bị muộn. Ây, không cần lo cho em! Lề mề quá, thật đáng ghét.” Đánh loạn tống được anh đi, tôi tự nhấc điện thoại gọi bác sĩ.

Bác sĩ riêng của Vinh thị hiệu suất làm việc cao, chẳng mấy chốc đã thấy đến, xem xong bệnh cho tôi, bảo tôi thè lưỡi ra để chẩn, rồi cười nói, “Thiếu gia Sinh đừng lo, cảm nhẹ thôi, có khi còn có thể tăng hệ miễn dịch.”

Ông bác sĩ nói chuyện rất khôi hài, lấy thuốc cho tôi. Lại nhiệt tình làm cuộc kiểm tra lần cuối nho nhỏ toàn thân cho tôi nữa, lúc bấy giờ mới xách hộp thuốc rời đi.

Tôi vừa dợm nhấc chân chọn quần áo mặc, đã thấy chuông điện thoại kêu.

Đoán ắt là Dữ Tương, quả nhiên là anh ấy.

“Sinh Sinh, bác sĩ đến chưa? Sao rồi?”

“Cảm nhẹ thôi ấy mà, còn tăng sức đề kháng được nữa.”

“Chắc chắn là do em lại đá chăn. Đúng là tật xấu, tối qua rõ ràng anh đã đắp lại xong xuôi chăn cho em rồi, như thế nào anh vừa đi là em lại đá…”

“Được rồi được rồi! Ký hợp đồng chưa?”

“Ký xong rồi, anh phải về công ty một lát, chiều nay có người bên Đài Loan đến.”

“Biết rồi. Em đi kiếm cái gì ăn đã.”

Để điện thoại xuống, vào toilet.

Thay quần áo xong đi ra, tôi ngạc nhiên bàng hoàng.

Trong phòng có một người, cư nhiên là Vinh Dữ Đình không ngờ tới nhất.

Đáng ra lúc này, hắn hẳn là phải ở công ty chứ?

Ghét thật, thích chết hay sao mà dám ngồi ở giường của tôi?

. / .

Chú thích:

1. Khiết Nhi = người trẻ trung đẹp đẽ, thanh khiết.

2. Từ nương tức Hậu phi Từ Chiêu Bội của Nam triều Lương Nguyên Đế Tiêu Trạch.

Trung Quốc có câu thành ngữ “Từ nương bán lão, phong vận ưu tồn” (Từ nương già rồi mà vẫn đa tình). Câu thành ngữ này chính là xuất phát từ chuyện trăng hoa của bà ta.

Theo “Nam Sử” thì Từ Chiêu Bội là một phụ nữ sắc nước hương trời, là cháu gái của Thái úy nước Tề, con gái tướng quân Từ Hiện nhà Lương. Bà ta lấy Tiêu Trạch khi ông hãy còn là Tương Đông Vương chứ chưa lên ngôi Hoàng đế.

Chuyện “vượt rào” của bà, nếu xem xét dưới góc độ khoa học ngày nay thì do bị ức chế, không thỏa mãn chuyện gối chăn, dám chọn cách chế giễu chồng để phát tiết nỗi chán chường. Tiêu Trạch bị hỏng một mắt nên có biệt danh là “Độc nhãn long” (Rồng một mắt).

Từ Phi khi đến với chồng thường chỉ trang điểm một nửa mặt, lấy lý do là ông một mắt, chỉ nhìn một bên. Từ Phi nghiện rượu, thường uống say rồi nôn mửa ra long bào của chồng. Tiêu Trạch chịu không nổi, dần dần xa lánh vợ, quay sang vui thú với những cung tần mỹ nữ khác.

Khi đã được tự do một mình một cung, Từ Phi bắt đầu tìm kiếm tình nhân. Đầu tiên, bà ta kết với Trí Viễn – một đạo sĩ có máu phong lưu ở chùa Diêu Quang, Kinh Châu; sau đó bà vời đến Trâu Quý Giang – một mỹ nam nổi tiếng trong triều.

Lúc này Từ Phi đã là một phụ nữ trung niên nên Trâu có một câu nói khá nổi tiếng được ghi lại trong sách cổ: “Chó Bách Thực tuy già vẫn đi săn, ngựa Tiêu Dụ tuy già vẫn là tuấn mã, Từ nương tuy già vẫn đa tình”.

Đó chính là điểm xuất phát điển tích “Từ nương bán lão…”. Về sau Từ Chiêu Bội còn hẹn hò với một thi nhân tên là Hạ Vi ở một am ni cô để mây mưa.

Những hành vi đó của Từ Phi dần dần lộ ra, Lương Nguyên Đế không dung thứ nên quyết trừ bỏ. Nhân cơ hội một cung phi bị chết, vua lấy cớ vu cho Từ Phi hạ độc thủ vì ghen rồi bức bà phải tự vẫn.

Từ Phi buộc phải đâm đầu xuống giếng, Lương Nguyên Đế vẫn chưa hết căm, bèn sai vớt xác lên đưa về quê bà trả, gọi là “xuất thê”. Chuyện “vượt rào” của Từ Chiêu Bội đã kết thúc một cách bi thảm như thế.

3. Người không vì mình, trời tru đất diệt

Theo cách nói của triết học, chính là vạn vật (kể cả người) đều phải coi bản thân mình là giá trị trung tâm, nó là tiền đề và cơ sở để hình thành và phát triển trật tự xã hội; nếu ngược lại, thì trật tự xã hội cũng sẽ không còn nữa.

Có rất nhiều cách hiểu và cách giải thích khác xoay quanh câu này, trong đó còn có thể hiểu là: “Người không vì âm đức của bản thân, trời tru đất diệt” hoặc “Mình không vì người, trời đất sẽ tru diệt hắn.”…